Serklaj (Rahim Ağzı Dikişi) Nedir ve Neden Yapılır?

Serklaj Nedir?

Sevgili anneler, gebelik serüveni mucizelerle dolu olduğu kadar, zaman zaman endişeleri de beraberinde getirebilen bir yolculuktur. Bu yolculukta karşınıza çıkabilecek terimlerden biri de "serklaj" olabilir. Belki doktorunuzdan duydunuz, belki bir yakınınızın deneyiminden aşinasınız... Adı biraz ürkütücü gelse de serklaj, aslında bebeğinizi zamanında ve sağlıkla kucağınıza almanıza yardımcı olan koruyucu bir kahramandır.

En basit tanımıyla serklaj, gebelik sırasında zayıflamış veya erken açılma riski taşıyan rahim ağzını (serviks) kapalı tutmak için atılan özel bir dikiştir. Bunu, ağzı gevşek bir kesenin büzgüsünü sıkıca bağlamaya benzetebiliriz. Bu basit ama etkili müdahale, rahim ağzının gebeliğin ilerleyen haftalarında bebeğin artan ağırlığına dayanmasını sağlar ve erken doğum veya gebelik kaybı riskini önemli ölçüde azaltır. Bu dikiş, gebeliğinizin miadına, yani güvenli haftalara ulaşana kadar adeta bir kalkan görevi görür.

Rahim Ağzı Yetmezliği Nedir ve Neden Olur?

Serklaj işleminin temel nedeni, rahim ağzı yetmezliği (servikal yetmezlik) olarak adlandırılan durumdur. Normal bir gebelikte rahim ağzı, doğum başlayana kadar sıkıca kapalı kalır ve uzundur. Ancak rahim ağzı yetmezliğinde, rahim ağzı herhangi bir kasılma veya belirgin bir doğum eylemi olmaksızın, gebeliğin ikinci üç aylık döneminde (genellikle 16-24. haftalar arası) ağrısız bir şekilde kısalmaya ve açılmaya başlar. Bu durum, ne yazık ki erken doğuma veya gebelik kaybına yol açabilir.

Peki, bu durum neden olur? Rahim ağzı yetmezliğinin arkasında yatan kesin neden her zaman net olmasa da bazı risk faktörleri bulunmaktadır:

Geçmiş Gebelik Deneyimleri: Daha önce ikinci trimesterde gebelik kaybı yaşamış olmak en önemli risk faktörüdür.
Rahim Ağzına Yapılan Müdahaleler: Daha önce geçirilmiş rahim ağzı ameliyatları, konizasyon (rahim ağzından parça alınması) veya kürtaj gibi işlemler rahim ağzı dokusunu zayıflatabilir.
Doğuştan Gelen Durumlar: Bazı kadınlarda rahim yapısındaki doğuştan gelen anomaliler (örneğin bikornuat uterus) rahim ağzı yetmezliğine zemin hazırlayabilir.
Doğum Sırasında Yaşanan Travmalar: Önceki doğumlarda rahim ağzında meydana gelen yırtıklar.
Kollajen Dokusu Bozuklukları: Vücudun bağ dokusunu etkileyen nadir genetik hastalıklar.

Unutmayın, bu durumu yaşamanız sizin hatanız değil. Bu, kontrolünüz dışında gelişen tıbbi bir durumdur ve modern tıp, serklaj gibi çözümlerle bu süreçte size ve bebeğinize destek olmak için vardır.

Kimler Serklaj İçin Adaydır?

Her rahim ağzı kısalığı serklaj gerektirmez. Doktorunuz, sizin tıbbi geçmişinizi, mevcut gebeliğinizin durumunu ve ultrason bulgularını detaylıca değerlendirerek en doğru kararı verecektir. Genel olarak serklaj için adaylar üç gruba ayrılır:

Öyküye Dayalı (Profilaktik) Serklaj: Daha önce rahim ağzı yetmezliğine bağlı gebelik kaybı öyküsü olan kadınlara, genellikle gebeliğin 12-14. haftaları arasında, henüz rahim ağzında bir değişiklik olmadan koruyucu amaçlı yapılan serklajdır.
Ultrason Bulgusuna Dayalı (Terapötik) Serklaj: Riskli bir öyküsü olmasa da, yapılan ultrason ölçümlerinde rahim ağzının 25 mm'nin altına düştüğü veya huni şeklinde açılmaya başladığı tespit edilen gebelere uygulanır. Bu genellikle ikinci trimesterde yapılır.
Acil (Kurtarma) Serklajı: Muayene sırasında rahim ağzının belirgin şekilde açıldığı, hatta bazen amniyon kesesinin dışarıya doğru sarktığı görülen acil durumlarda, gebeliği kurtarmak amacıyla yapılan serklajdır. Riski daha yüksek olsa da, birçok gebeliğin devamını sağlayabilir.

Serklaj İşlemi Nasıl Yapılır?

Serklaj, bir ameliyathane ortamında, genellikle spinal veya epidural anestezi (belden uyuşturma) ile yapılan cerrahi bir işlemdir. Bu sayede işlem sırasında herhangi bir ağrı hissetmezsiniz ancak bebeğinizin durumundan haberdar olursunuz.

İşlem sırasında jinekoloğunuz, vajinal yoldan rahim ağzınızın etrafına dayanıklı, erimeyen bir iplikle çepeçevre bir dikiş atar ve bu dikişi sıkıca bağlar. İşlem genellikle 15-30 dakika gibi kısa bir sürede tamamlanır. İşlem sonrası bir süre hastanede gözlem altında kalmanız gerekebilir. Bu süreçte olası bir enfeksiyon riskine karşı antibiyotik ve kasılmaları önlemek için bazı ilaçlar verilebilir.

Serklaj Sonrası Dikkat Edilmesi Gerekenler

Serklaj dikişi atıldıktan sonraki süreç, en az işlem kadar önemlidir. Doktorunuzun tavsiyelerine harfiyen uymak, gebeliğinizin sağlıklı bir şekilde devam etmesi için kilit rol oynar.

Dinlenme: Doktorunuz size özel bir dinlenme programı önerecektir. Bu, mutlak yatak istirahati anlamına gelmeyebilir, ancak ağır fiziksel aktivitelerden, uzun süre ayakta kalmaktan ve yorucu işlerden kesinlikle kaçınmanız gerektiği anlamına gelir.
Fiziksel Aktivite ve Cinsel Yaşam: Ağır kaldırmak, yoğun egzersiz yapmak ve merdiven çıkmak gibi aktiviteler kısıtlanmalıdır. Genellikle serklaj sonrası gebeliğin sonuna kadar cinsel ilişki önerilmez. Bu konuda mutlaka doktorunuzun fikrini alın.
Hijyen: Enfeksiyon riskini en aza indirmek için kişisel hijyeninize ekstra özen gösterin. Pamuklu iç çamaşırları tercih edin ve doktorunuzun önermediği herhangi bir vajinal duş veya üründen kaçının.
Doktor Kontrollerini Aksatmayın: Serklaj sonrası doktorunuz sizi daha sık görmek isteyecektir. Bu kontrollerde ultrason ile rahim ağzı uzunluğu ve dikişin durumu kontrol edilir.

Hangi Durumlarda Vakit Kaybetmeden Doktorunuzu Aramalısınız?

Aşağıdaki belirtilerden herhangi birini fark ederseniz, hemen doktorunuzla iletişime geçin veya en yakın acil servise başvurun. Bu belirtileri takip etmek ve erken müdahale şansı tanımak çok önemlidir:

Kasılmalar veya Kramplar: Adet sancısına benzeyen veya düzenli aralıklarla gelip giden karın ve bel ağrıları.
Vajinal Kanama: Lekelenmeden daha fazla, parlak kırmızı renkli kanama.
Suyun Gelmesi: Vajinadan şeffaf, sürekli bir sıvı sızıntısı (amniyon sıvısı olabilir).
Anormal Akıntı: Kötü kokulu, yeşilimsi veya sarı renkli vajinal akıntı (enfeksiyon belirtisi olabilir).
Ateş veya Titreme: Vücut ısınızın yükselmesi.
Vajinada Baskı Hissi: Bebeğin aşağıya doğru baskı yaptığı hissi.

Serklaj Dikişi Ne Zaman Alınır?

Gebeliğiniz sağlıkla ilerleyip artık bebeğinizin doğmasının güvenli olduğu haftalara ulaştığınızda, bu kahraman dikişin görevini tamamlama vakti gelir. Serklaj dikişi genellikle gebeliğin 36. veya 37. haftasında alınır.

Bu işlem, genellikle bir muayenehane ortamında yapılır ve anestezi gerektirmez. Doktorunuz dikişin düğümünü keser ve ipi kolayca çeker. Sadece birkaç saniye süren, hafif bir rahatsızlık hissi dışında ağrısız bir işlemdir.

Dikiş alındıktan sonra doğum hemen başlamaz. Vücudunuzun doğal seyrine bırakılır. Doğum, birkaç saat içinde de başlayabilir, bir hafta sonra da. Eğer planlı bir sezaryen olacaksanız, dikiş genellikle sezaryen sırasında alınır. Beklenmedik bir şekilde doğum eylemi erken başlarsa veya suyunuz gelirse, rahim ağzının yırtılmasını önlemek için dikişiniz hemen alınacaktır.