Prematüre Bebeklerde Kilo Takibi ve Hesaplama

Harika bir başlangıç yaptınız, tebrikler! O minicik elleri, bedeniyle hayata tutunmaya çalışan kahramanınızla birlikte yepyeni bir serüvene atıldınız. Prematüre bebek annesi olmak, endişe ve sevginin iç içe geçtiği, her gramın zafer sayıldığı özel bir yolculuktur. Bu yolda en çok merak edilen konulardan biri de şüphesiz kilo takibi. "Bebeğim yeterince kilo alıyor mu?", "Gelişimi normal mi?" gibi sorular zihninizde dönüp duruyor olabilir.

Merak etmeyin, yalnız değilsiniz. Bu yazıda, prematüre bebeklerde kilo hesaplamanın inceliklerini, "düzeltilmiş yaş" kavramını ve büyüme eğrilerini nasıl yorumlamanız gerektiğini adım adım, anne dilinde anlatacağız. Bu rehber, doktorunuzun takibine ek olarak size yol gösterecek ve içinizi bir nebze olsun rahatlatacak.

Prematüre Bebek Nedir?

Gebeliğin 37. haftası tamamlanmadan önce dünyaya gelen bebeklere "prematüre" denir. Kendi içlerinde de doğdukları haftaya göre sınıflandırılırlar:

• İleri Derecede Prematüre: 28. haftadan önce doğanlar
• Çok Prematüre: 28-32. haftalar arasında doğanlar
• Orta Derecede Prematüre: 32-34. haftalar arasında doğanlar
• Sınırda Prematüre: 34-37. haftalar arasında doğanlar

Bebeğinizin anne karnında geçirmesi gereken o değerli zamanı dışarıda tamamlaması gerekiyor. Bu yüzden organ sistemleri, sindirim yetenekleri ve kilo alma mekanizmaları zamanında doğan bir bebekten farklı çalışır. Bu bir eksiklik değil, sadece yolculuklarının biraz daha erken başlamasıdır. Onların gelişimini, zamanında doğmuş bir bebekle aynı kronolojik yaşta kıyaslamak bu yüzden doğru değildir. İşte tam bu noktada "düzeltilmiş yaş" kavramı devreye girer.

Düzeltilmiş Yaş Hesaplama ve Önemi

Prematüre bebeğinizin gelişimini takip ederken en önemli anahtarınız düzeltilmiş yaştır. Bu, bebeğinizin gelişimini adil ve doğru bir şekilde değerlendirmenizi sağlar.

Düzeltilmiş Yaş Nedir?

Bebeğinizin doğması gereken tarih (40. hafta) ile doğduğu tarih arasındaki farkın, şu anki takvim yaşından (kronolojik yaş) çıkarılmasıyla elde edilen yaştır.

Nasıl Hesaplanır?

1. Aradaki Farkı Bulun: İdeal gebelik süresi 40 haftadır. Bebeğinizin kaç hafta erken doğduğunu hesaplayın.

   • Örnek: Bebeğiniz 32. haftada doğduysa, 40 - 32 = 8 hafta erken doğmuştur.

2. Kronolojik Yaştan Çıkarın: Bebeğinizin doğumundan bu yana geçen süreden (kronolojik yaş) bu farkı çıkarın.

   • Örnek: Bebeğinizin doğumunun üzerinden 6 ay (yaklaşık 24 hafta) geçti. 24 hafta (kronolojik yaş) - 8 hafta (erken doğum farkı) = 16 hafta.
   • Yani bebeğinizin düzeltilmiş yaşı 16 hafta (4 ay)'dır.

Neden Bu Kadar Önemli?

Motor becerileri, kilo ve boy gibi tüm gelişim basamaklarını değerlendirirken doktorunuz bu düzeltilmiş yaşı kullanacaktır. 6 aylık bir prematüre bebeğin, gelişimsel olarak 4 aylık bir bebek gibi davranması ve o aralıktaki kilo/boy persentilinde olması beklenir. Bu hesaplama, bebeğinizin "geride kaldığı" yönündeki yersiz endişelerin önüne geçer ve onun gerçek gelişim seyrini görmenizi sağlar. Düzeltilmiş yaş genellikle bebeğiniz 2-2.5 yaşına gelene kadar kullanılır.

Prematüre Bebeklerde Büyüme Eğrileri (Persentil)

Büyüme eğrileri (persentil tabloları), bebeğinizin kilo, boy ve baş çevresi gelişimini kendi yaşıtlarıyla karşılaştıran bir araçtır. Ancak burada dikkat edilmesi gereken iki önemli nokta var:

1. Doğru Eğri Kullanımı: Prematüre bebekler için, özellikle hastane sürecinde ve sonrasındaki ilk aylarda, özel olarak hazırlanmış büyüme eğrileri (Fenton veya Intergrowth-21st gibi) kullanılır. Bebeğiniz beklenen doğum tarihine ulaştıktan sonra, doktorunuz standart büyüme eğrilerine geçebilir, ancak bu eğrilerde bebeğinizin düzeltilmiş yaşı baz alınır.
2. Önemli Olan Çizginin Kendisi Değil, Seyridir: Bebeğinizin 10. persentilde veya 50. persentilde olması tek başına bir anlam ifade etmez. Asıl önemli olan, bebeğinizin kendi persentil çizgisini istikrarlı bir şekilde takip etmesidir. Ayda bir yapılan ölçümlerde bebeğiniz hep 25. persentil civarında seyrediyorsa, bu harika bir işarettir. Doktorların dikkat ettiği şey, persentil eğrisinde ani düşüşler veya duraklamalardır.

Unutmayın: Her bebek biriciktir ve kendi büyüme hızına sahiptir. Amaç, bebeğinizi en üst persentile taşımak değil, sağlıklı ve istikrarlı bir şekilde büyümesini sağlamaktır.

İdeal Kilo Alımı Ne Kadar Olmalıdır?

Bu soru her annenin aklındadır, ancak cevabı her bebek için farklıdır. Yine de genel bir çerçeve çizmek gerekirse:

• Yoğun Bakım Süreci: Bu dönemde amaç, bebeğin anne karnında alacağı kiloyu taklit etmektir. Genellikle hedeflenen miktar, vücut ağırlığının kilogramı başına günde yaklaşık 15-20 gramdır.
• Taburculuk Sonrası İlk Aylar: Bu dönemde günlük 20-30 gramlık bir artış genellikle iyi kabul edilir. Ancak bu rakamlar bebeğinizin genel sağlık durumuna, beslenme şekline ve haftasına göre değişebilir.

Doktorunuza Vermeniz Gereken Bilgiler:

Doktorunuz, bebeğinizin kilo alımını değerlendirirken sadece tartıdaki rakama bakmaz. Genel bir resim görmek için sizden şu bilgileri isteyecektir. Bu yüzden düzenli olarak not almanız çok faydalı olacaktır:

• Beslenme Miktarı ve Sıklığı: Günde kaç kez ve her seferinde yaklaşık ne kadar beslendiği (emiyorsa emzirme süresi, mama alıyorsa ml miktarı).
• Islak ve Kirli Bez Sayısı: Günde kaç bez ıslattığı ve kaç kez kaka yaptığı, bebeğinizin yeterli sıvı ve besin aldığının en önemli göstergelerindendir.
• Genel Davranışları: Beslenme sırasında huzursuz mu? Emerken veya biberonu alırken yoruluyor mu? Kusma veya reflü şikayetleri var mı? Uykusu düzenli mi?

Bu detaylar, kilo alımının arkasındaki nedenleri anlamada doktorunuza çok yardımcı olur.

Kilo Alımını Etkleyen Faktörler

Prematüre bebeğinizin kilo alım hızı birçok faktöre bağlıdır. Eğer kilo alımı beklediğinizden yavaşsa, bunun altında yatan pek çok neden olabilir:

• Gestasyonel Hafta: Bebek ne kadar erken doğduysa, emme-yutma-nefes alma koordinasyonu o kadar zayıf olabilir. Bu da beslenmeyi zorlaştırarak enerji harcamasına neden olur.
• Sağlık Sorunları: Prematüre bebeklerde sıkça görülen solunum güçlüğü (RDS), kalp sorunları (PDA) veya sindirim sistemi problemleri (reflü gibi) bebeğin aldığı enerjinin büyük bir kısmının iyileşmek için harcanmasına neden olur. Büyüme için daha az kalori kalır.
• Beslenme Yöntemi: Anne sütü en ideal besindir. Ancak bazen prematüre bebeklerin daha fazla kaloriye ihtiyacı olur. Bu durumlarda doktorunuz anne sütünün özel zenginleştiricilerle güçlendirilmesini veya yüksek kalorili prematüre mamalarını önerebilir.
• Artan Enerji İhtiyacı: Sadece nefes almak bile bazı prematüre bebekler için yoğun bir efor gerektirir. Vücut ısısını korumak, enfeksiyonla savaşmak gibi durumlar da ciddi kalori yakılmasına sebep olur.

Kilo Alımını Desteklemek İçin Ne Yapabilirsiniz?

• Doktorunuzla İş Birliği Yapın: Bebeğinizin kilo takibini ve beslenme planını sadece doktorunuzla birlikte yapın. İnternetten veya çevreden duyduğunuz bilgilerle hareket etmeyin.
• Kanguru Bakımı (Ten Tene Temas): Bebeğinizi çıplak göğsünüze yatırmak, onun vücut ısısını düzenlemesine, kalp atışlarının stabilleşmesine ve kendini güvende hissetmesine yardımcı olur. Bu durum, stresten kaynaklanan enerji kaybını azaltarak kilo alımını desteklediği kanıtlanmış bir yöntemdir.
• Sakin Bir Ortam Yaratın: Beslenme zamanlarını sakin, sessiz ve loş bir ortamda yapmaya çalışın. Bu, bebeğinizin sadece beslenmeye odaklanmasını sağlar.
• Sabırlı Olun: Kilo alımı bir sprint değil, bir maratondur. Bazı haftalar daha iyi, bazı haftalar daha yavaş olabilir. Önemli olan genel gidişattır.

Bu uzun ve meşakkatli yolda attığınız her adım, gösterdiğiniz her çaba çok kıymetli. Bebeğiniz sizin sevginizle, sabrınızla ve doğru takiple o minicik bedenini güçlendirecek ve aradaki farkı zamanla kapatacaktır. Kendinize ve kahraman bebeğinize güvenin