Gebelikte Varis: Nedenleri, Belirtileri ve Önleme Yolları

Sevgili anne adayları, gebelik serüveni şüphesiz hayatınızın en özel ve mucizevi dönemlerinden biri. Bu süreçte vücudunuzda pek çok değişim yaşanması ise oldukça doğal. Bu değişimlerden biri de bacaklarda beliren ve zaman zaman rahatsızlık hissi veren varislerdir. Endişelenmeyin, bu konuda yalnız değilsiniz. Gebelikte varis, oldukça sık karşılaşılan ve genellikle yönetilebilir bir durumdur. Bu yazımızda, gebelikte varislerin nedenlerinden belirtilerine, alabileceğiniz önlemlerden ne zaman doktora başvurmanız gerektiğine kadar tüm detayları sizin için bir araya getirdik.

Gebelikte Varis Neden Olur?

Peki, bu mavi ve mor renkli damarlar gebelik döneminde neden daha belirgin hale gelir? Cevabı, vücudunuzun bebeğinize en iyi ortamı hazırlamak için geçirdiği harika değişimlerde saklı.

Artan Kan Hacmi: Gebelik boyunca vücudunuzdaki kan miktarı neredeyse %50 oranında artar. Bu durum, bebeğinize ve rahminize daha fazla kan taşınmasını sağlarken, aynı zamanda damarlarınız üzerindeki yükü de artırır.
Hormonal Değişiklikler: Özellikle progesteron hormonu, damar duvarlarının gevşemesine ve daha esnek hale gelmesine neden olur. Bu esneklik, damarların daha kolay genişlemesine ve varis oluşumuna zemin hazırlar.
Büyüyen Rahmin Baskısı: Bebeğiniz büyüdükçe rahminiz de genişler ve leğen kemiğinizdeki büyük toplardamarlara (özellikle vena kava inferior) baskı yapmaya başlar. Bu baskı, kanın bacaklarınızdan kalbinize geri dönüşünü zorlaştırır ve bacak damarlarınızda kanın göllenmesine yol açar.
Genetik Yatkınlık: Ailede varis öyküsü olması, gebelik döneminde varis görülme riskini artırabilir.

Gebelikte Görülen Varis Belirtileri Nelerdir?

Varisler her zaman sadece görsel bir değişiklikten ibaret olmayabilir. Aşağıdaki belirtileri yaşıyorsanız, varisleriniz size sinyal veriyor olabilir:

Cilt altından görülebilen, mavi veya mor renkli, bükülmüş ve şişmiş damarlar.
Bacaklarda ağrı, sızlama ve ağırlık hissi.
Özellikle akşam saatlerinde veya uzun süre ayakta kalındığında artan yorgunluk.
Ayak bileklerinde ve ayaklarda hafif şişlik (ödem).
Damarların olduğu bölgede kaşıntı ve yanma hissi.
Gece krampları.

Unutmayın ki varisler sadece bacaklarda görülmez. Gebelik döneminde vulva (dış genital bölge) ve rektumda (hemoroid olarak bilinir) da varisler oluşabilir.

Varis Oluşumunu Önlemek ve Şikayetleri Azaltmak İçin İpuçları

Varis oluşumunu tamamen engellemek her zaman mümkün olmasa da, aşağıdaki basit yaşam tarzı değişiklikleri ile şikayetlerinizi önemli ölçüde azaltabilir ve mevcut durumu kontrol altında tutabilirsiniz:

Hareket Edin: Uzun süre aynı pozisyonda oturmaktan veya ayakta durmaktan kaçının. Her saat başı kısa bir yürüyüş yapmak veya pozisyon değiştirmek kan dolaşımınızı canlandıracaktır. Yürüyüş, yüzme gibi gebeliğe uygun egzersizleri hayatınıza dahil edin.
Bacaklarınızı Yükseltin: Fırsat buldukça, gün içinde birkaç kez bacaklarınızı kalp seviyesinden yukarıda olacak şekilde uzatın. Otururken bir puf veya tabure kullanmak, yatarken ise bacaklarınızın altına yastık koymak kanın geri dönüşüne yardımcı olur.
Sol Tarafınıza Yatın: Özellikle gebeliğin ikinci yarısından itibaren sol tarafınıza yatmak, ana toplardamar (vena kava) üzerindeki baskıyı azaltarak kan dolaşımını rahatlatır.
Rahat Giyinin: Bel, kasık ve bacaklarınızı sıkan dar kıyafetlerden kaçının. Kan dolaşımını kısıtlamayan, rahat ve bol giysiler tercih edin. Aynı şekilde, yüksek topuklu ayakkabılar yerine alçak topuklu ve rahat ayakkabılar giymek baldır kaslarınızın daha iyi çalışmasını sağlar.
Kilo Kontrolü: Gebelikte sağlıklı ve dengeli kilo alımı, damarlarınız üzerindeki gereksiz baskıyı azaltmaya yardımcı olur. Doktorunuzun önerdiği kilo aralığında kalmaya özen gösterin.
Beslenmenize Dikkat Edin: Lifli gıdalar tüketerek kabızlıktan kaçının. Kabızlık, karın içi basıncı artırarak varis şikayetlerini kötüleştirebilir. Ayrıca aşırı tuz tüketiminden kaçınarak vücudunuzun su tutmasını ve şişlikleri azaltabilirsiniz.

Gebelikte Varis Çorabı Kullanımı

Varis çorapları, gebelikteki en büyük yardımcılarınızdan biri olabilir. Bu çoraplar, bacaklara dereceli bir basınç uygulayarak (bilekte en sıkı, yukarı doğru gevşeyen) kanın yukarıya, kalbe doğru pompalanmasına destek olur.

Ancak dikkat! Her varis çorabı aynı değildir. Doktorunuz, sizin durumunuza en uygun basınç seviyesini ve çorap türünü (diz altı, diz üstü, külotlu) belirleyecektir. Çorabı sabah yataktan kalkmadan, bacaklarınız henüz şişmemişken giymek en etkili sonucu verir.

Doğum Sonrası Varisler Geçer mi?

Geldik en çok merak edilen soruya. Güzel haber şu ki, pek çok anne adayı için gebelikte ortaya çıkan varisler, doğumdan sonraki 3 ila 12 ay içinde kendiliğinden önemli ölçüde düzelir veya tamamen kaybolur. Hormon seviyelerinin normale dönmesi, kan hacminin azalması ve rahim baskısının ortadan kalkmasıyla damarlar eski haline döner.

Ancak bazı durumlarda, özellikle genetik yatkınlık varsa veya varisler çok ilerlemişse, bir kısmı kalıcı olabilir. Eğer doğumdan sonra varisleriniz sizi estetik veya tıbbi olarak rahatsız etmeye devam ederse, emzirme dönemi bittikten sonra uygulanabilecek çeşitli tedavi yöntemleri hakkında doktorunuzla görüşebilirsiniz.

Ne Zaman Doktora Başvurulmalı?

Genellikle gebelik varisleri ciddi bir sağlık sorunu teşkil etmez. Ancak bazı durumlar acil tıbbi müdahale gerektirebilir. Aşağıdaki belirtilerden herhangi birini fark ederseniz, durumu takip etmek yerine derhal doktorunuza başvurmalısınız:

Varisli damarların üzerindeki cildin aşırı derecede şişmesi, kızarması, ısınması ve dokunmaya karşı hassas hale gelmesi. Bu, bir damar iltihabı (yüzeyel tromboflebit) belirtisi olabilir.
Bacaklarınızdan birinde ani ve şiddetli bir şişlik, ağrı ve hassasiyet. Bu, daha derindeki bir damarda pıhtı oluşumunun (Derin Ven Trombozu - DVT) işareti olabilir ve acil müdahale gerektirir.
Varisli damarların üzerinde yara veya ülser oluşması.
Varisli bir damarın kanamaya başlaması.

Bu "kırmızı bayrak" belirtileri dışında, düzenli kontrollerinizde varislerinizle ilgili tüm endişelerinizi ve yaşadığınız rahatsızlıkları doktorunuzla paylaşmaktan çekinmeyin. Doktorunuza durumu anlatırken şu detayları vermeniz faydalı olacaktır:

Şikayetleriniz ne zaman başladı?
Günün hangi saatlerinde artıyor?
Ağrı, kaşıntı, kramp gibi ek belirtileriniz var mı?
Ailenizde varis öyküsü var mı?