Bebekler İlk Kelimesini Ne Zaman Söyler?

Her ebeveynin heyecanla beklediği o büyülü anlardan biridir bebeğinin ilk kelimesini duymak. "Anne mi diyecek, baba mı?" tatlı telaşı, aylarca süren bekleyişe karışır. Peki, bu sihirli an genellikle ne zaman yaşanır? Unutmayın ki her bebek biriciktir ve kendi gelişim hızında ilerler. Ancak genel hatlarıyla dil gelişiminin seyrini ve bu süreci nasıl destekleyebileceğinizi bilmek, bu bekleyişi daha keyifli ve bilinçli bir hale getirecektir.

Bebeklerde Dil Gelişimi Aşamaları

Bebeğinizin ilk kelimesi aslında aylar süren bir hazırlığın zirvesidir. Bu kelimeye giden yol, sesler, mırıltılar ve jestlerle döşelidir. Gelin, bu yolculuğun duraklarına birlikte bakalım:

• 0-3 Ay: Agulama ve Mırıldanma Dönemi Bu dönemde bebeğinizin iletişim aracı ağlamaktır. Ancak yavaş yavaş farklı sesler çıkarmaya başlar. "Aaa", "ooo" gibi sesli harfleri uzattığı, aguladığı ve mırıldandığı bu dönem, aslında ses tellerini ve nefesini kontrol etmeyi öğrendiği ilk egzersizlerdir. Sizinle göz teması kurar, sesinizi duyduğunda tepki verir.

• 4-6 Ay: Babıldama Başlıyor! Artık oyun daha da eğlenceli bir hal alır! Bebeğiniz "ba-ba-ba", "ma-ma-ma", "de-de-de" gibi heceleri tekrar etmeye başlar. Bu sesler henüz anlamlı değildir, ancak konuşmanın temel yapı taşları olan heceleri keşfettiği bir dönemdir. Bu sesleri çıkardığında ona gülümseyerek ve aynı sesleri tekrar ederek karşılık vermeniz, onu daha fazlası için cesaretlendirir.

• 7-12 Ay: Jestler ve Anlamlı Sesler Bu dönemde bebeğiniz artık bir iletişim ustası olma yolundadır. Ses tonunuzdaki farklılıkları (kızgın, mutlu, şaşkın) anlamaya başlar. "Hayır" dediğinizde duraksayabilir veya ismini söylediğinizde size dönebilir. "Bay bay" yapmak, alkışlamak gibi basit jestleri taklit etmeye başlar. Babıldamaları daha karmaşık hale gelir ve sanki sizinle sohbet ediyormuş gibi farklı tonlamalar kullanır. İşte ilk anlamlı kelimenin kapıyı çaldığı dönem de tam olarak burasıdır.

İlk Anlamlı Kelimeler: Ne Beklemeli?

Çoğu bebek ilk anlamlı kelimesini 11 ila 14 ay arasında söyler. Ancak bazı bebekler 9. ayda ilk kelimelerini mırıldanırken, bazıları 18. ayına kadar bekleyebilir. Bu tamamen normaldir.

Peki, "ilk kelime" neye denir? Bebeğinizin ilk kelimesi, kristal netliğinde bir "anne" olmak zorunda değildir. Bir nesne veya kişi için sürekli olarak kullandığı tutarlı bir ses, onun ilk kelimesi olarak kabul edilebilir. Örneğin:

• Su isterken sürekli "su" veya "bu" demesi,
• Babası geldiğinde heyecanla "baba" veya "ba" demesi,
• Topunu gördüğünde "top" veya "to" demesi,

onun ilk kelimeleridir. Genellikle ilk kelimeler, hayatında en sık karşılaştığı ve onun için önemli olan kişiler veya nesneler olur: "anne", "baba", "dede", "mama", "su", "ver", "al". Bu dönemde kelime dağarcığı yavaş yavaş gelişir. 18 aylık bir bebeğin yaklaşık 10-20 kelime söylemesi beklenir.

Bebeğinizin Konuşmasını Teşvik Etmek İçin İpuçları

Bebeğinizin dil gelişimindeki en büyük destekçisi sizsiniz! Onunla kurduğunuz her etkileşim, kelime dağarcığına atılan bir tohumdur. İşte bu süreci desteklemek için yapabileceğiniz basit ama etkili şeyler:

1. Sürekli Konuşun: Gün içinde yaptığınız her şeyi ona anlatın. "Şimdi altını değiştiriyorum, bak bu temiz bezin." "Hava ne kadar güzel, ağaçlara bak, kuşlar ötüyor." gibi basit anlatımlar, onun kelimelerle nesneler/olaylar arasında bağ kurmasını sağlar.
2. Kitap Okuyun: Bebekler için tasarlanmış renkli, büyük resimli ve dokulu kitaplar harika bir başlangıçtır. Resimdeki nesneleri parmağınızla göstererek isimlendirin. "Bak bu bir kedi. Kedi miyav der." gibi. Bu aktivite sadece kelime öğrenmesini değil, sizinle bağ kurmasını da güçlendirir.
3. Şarkılar ve Tekerlemeler Söyleyin: Şarkıların ritmi ve tekerlemelerin tekrar eden yapısı, bebeklerin dil yapısını ve sesleri öğrenmesini kolaylaştırır. "Ce-ee" gibi oyunlar ve tekerlemeli parmak oyunları oynamak hem eğlenceli hem de öğreticidir.
4. Onu Dinleyin ve Taklit Edin: Bebeğiniz babıldadığında, çıkardığı sesleri siz de tekrar edin ve ona cevap verin. Bu, ona "Seni dinliyorum ve söylediklerin benim için önemli" mesajını verir ve onu iletişim kurmaya teşvik eder.
5. İşaret Ettiklerini İsimlendirin: Bebeğiniz bir nesneyi işaret ettiğinde, "Evet, o bir top. Kırmızı bir top." diyerek nesnenin adını söyleyin. Bu, onun kelime dağarcığını hızla zenginleştirir.
6. Basit Sorular Sorun: "Top nerede?", "Burnun nerede?" gibi basit sorular sorun ve cevabı kendiniz göstererek söyleyin. Zamanla o da sizi taklit etmeye başlayacaktır.
7. Ekran Süresini Sınırlayın: Amerikan Pediatri Akademisi, 18 aydan küçük bebekler için (görüntülü sohbetler hariç) ekran süresini önermemektedir. Dil gelişimi, karşılıklı ve canlı bir etkileşimle gerçekleşir. Televizyon veya tablet, bu iki yönlü iletişimi sağlayamaz.

Dil Gelişiminde Endişelenilmesi Gereken Durumlar

Her bebeğin gelişiminin farklı olduğunu unutmamak en önemlisidir. Ancak bazı kilometre taşları, bir uzmana danışmanın faydalı olabileceğine işaret edebilir. Eğer aşağıdaki durumlardan bir veya birkaçını gözlemliyorsanız, çocuk doktorunuzla veya bir dil ve konuşma terapistiyle durumu paylaşmaktan çekinmeyin.

Ne Zaman Doktora Danışmalı?

• 6-9 Ay: Size veya çevresindeki seslere tepki vermiyorsa, agulama veya babıldama gibi sesler çıkarmıyorsa.
• 12 Ay: "Bay bay" yapmak, işaret etmek gibi basit jestleri kullanmıyorsa. İsmini söylediğinizde genellikle tepki vermiyorsa.
• 15-18 Ay: Hiç kelime söylemiyorsa. "Topu getir" gibi basit komutları anlamıyorsa. Çıkardığı sesler azalmış veya tamamen durmuşsa.
• 24 Ay: Yaklaşık 50 kelimelik bir dağarcığı yoksa ve "anne gel", "su ver" gibi iki kelimelik basit cümleler kurmuyorsa.

Doktorunuza Bilgi Verirken Nelere Dikkat Etmelisiniz?

Doktorunuza endişelerinizi aktarırken gözlemlerinizi somut örneklerle paylaşmanız önemlidir. Şu detayları not alabilirsiniz:

• İşitme Durumu: Sese tepkisi nasıl? Yüksek bir seste irkiliyor mu? Adını fısıldadığınızda dönüyor mu? (İşitme sorunları, konuşma gecikmesinin en yaygın nedenlerinden biridir.)
• Anlama Becerisi: Söylediklerinizi anlıyor gibi mi? Basit komutları yerine getiriyor mu? İşaret ettiğiniz yere bakıyor mu?
• İletişim Çabası: Konuşamasa bile sizinle iletişim kurmaya çalışıyor mu? İşaret ediyor mu, sizi bir yere çekiştiriyor mu, sesler çıkarıyor mu?
• Çıkardığı Sesler: Ne tür sesler çıkarıyor? Sadece sesli harfler mi ("a, e, o") yoksa ünsüz sesler de ekliyor mu ("ba, da")?

Unutmayın, erken müdahale her zaman en iyi sonuçları verir. Çoğu zaman endişeler yersiz çıkar, ancak içinizin rahat etmesi ve bebeğinizin gelişimini en doğru şekilde desteklemeniz için bir uzmanın görüşünü almak en sağlıklısıdır. O ilk kelimeyi duyacağınız ana kadar, onunla bol bol sohbet etmenin, oynamanın ve her anın tadını çıkarmanın keyfini sürün